Zjawisko Upwelling nad Bałtykiem. Co to takiego i na co wpływa
Upwelling występujący nad Morzem Bałtyckim to zjawisko, w którym zimne, wody z dna morskiego wznoszą się na powierzchnię morza, tym samym wypierając zastępując cieplejsze, powierzchniowe wody, które zostały już nagrzane przez operacje słońca. Proces ten ma miejsce, gdy wiatry wiejące wzdłuż wybrzeża powodują przemieszczanie się cieplejszej wody z powierzchni w głąb morza, co prowadzi do wypływu chłodniejszych wód z głębin na powierzchnię.
Warunki sprzyjające upwellingowi
Kluczowym czynnikiem inicjującym upwelling jest wiatr, który wieje wzdłuż wybrzeża, zazwyczaj z północy lub północnego wschodu nad Bałtykiem. Taki wiatr, wiejący równolegle do linii brzegowej, w połączeniu z efektem Coriolisa, powoduje przemieszczanie wód powierzchniowych w kierunku otwartego morza. Woda, która zostaje "zabrana", jest zastępowana przez wodę z głębszych warstw morza. W niektórych miejscach dno morskie jest tak ukształtowane, że wspomaga wznoszenie się chłodniejszych wód. W szczególności w miejscach, gdzie dno stromo opada, w tym przypadku zjawisko upwellingu może być silniejsze.
Woda w pobliżu wybrzeża staje się wyraźnie chłodniejsza niż w normalnych warunkach. Spadek temperatury może wynosić od kilku do nawet kilkunastu stopni Celsjusza, co jest odczuwalne zwłaszcza latem, kiedy woda powierzchniowa jest cieplejsza. Upwelling nad Bałtykiem występuje głównie wiosną i latem, gdy różnice temperatur pomiędzy wodą powierzchniową a głębinową są największe, a występujące wiatru sprzyjają jego powstawaniu. Najczęściej zjawisko to można zauważyć nad wodami Zatoki Gdańskiej, szczególnie zaznacza się w pobliżu Półwyspu Helskiego oraz w rejonach wschodnich wybrzeży Bałtyku. A także w części północnej wybrzeża Bałtyku.
W załączeniu mapa powierzchni temperatury morza SST na podstawie obserwacji satelitarnych z dobrze widocznym spadkiem temperatury do 11° Celsjusza, oraz wykres przebiegu zmienności temperatury.
Skutki upwellingu
Dzięki dostarczaniu składników odżywczych z głębokich rejonów morza, upwelling wspiera rozwój ekosystemów morskich, głównie poprzez produkcję fitoplanktonu, który jest podstawą łańcucha pokarmowego. Dla turystów, szczególnie tych korzystających z kąpieli w morzu, upwelling może być w dużej mierze spostrzegany jako negatywne zjawisko ponieważ powoduje nagły spadek temperatury wody, co naturalnie obniża komfort kąpieli morskich.
Upwelling nad Morzem Bałtykiem to zjawisko, które wpływa nie tylko na temperaturę wód, ale również na ekosystemy morskie i gospodarkę regionów nadmorskich.
Autor: Dawid Gackowski