Stan pogotowia przeciwpowodziowego w Elblągu. Co stoi za zagrożeniem?

W Elblągu ogłoszono stan pogotowia przeciwpowodziowego w związku z gwałtownym wzrostem poziomu wody w rzece Elbląg. Poziom rzeki przekroczył stan ostrzegawczy, co skłoniło władze miasta do podjęcia działań prewencyjnych i postawienia służb w stan gotowości. Sytuacja jest na bieżąco monitorowana, a w newralgicznych punktach miasta wdrożono zabezpieczenia przeciwpowodziowe.

Choć w kolejnych godzinach poziom wody zaczął się stopniowo stabilizować, zagrożenie nie zostało całkowicie wyeliminowane. Kluczowym czynnikiem ryzyka pozostawały warunki meteorologiczne – przede wszystkim silny wiatr oddziałujący na Zalew Wiślany, który miał bezpośredni wpływ na sytuację hydrologiczną w dolnym biegu rzeki Elbląg.

Czym jest cofka i dlaczego stanowi zagrożenie?

Za wzrost poziomu wody w Elblągu odpowiada tzw. cofka, czyli zjawisko hydrologiczne polegające na odwróceniu lub zahamowaniu naturalnego odpływu rzeki. Dochodzi do niego wtedy, gdy poziom wody w zbiorniku, do którego uchodzi rzeka, gwałtownie się podnosi lub gdy silny wiatr „wtłacza” wodę z powrotem w głąb lądu.

W przypadku Elbląga kluczową rolę odgrywa Zalew Wiślany. Przy silnym i długotrwałym wietrze z kierunków północnych i północno-zachodnich woda jest spychana w stronę południowych krańców zalewu, czyli właśnie w rejon ujścia rzeki Elbląg. Powoduje to wzrost poziomu wody, który następnie „cofa się” w koryto rzeki.

Rola wiatru i układów barycznych

Zjawisko cofki jest ściśle związane z sytuacją baryczną nad północną Europą. Głębokie niże przemieszczające się nad Bałtykiem lub Skandynawią generują silny gradient ciśnienia, a co za tym idzie – porywisty wiatr. Gdy taki wiatr wieje przez wiele godzin w jednym kierunku, jego wpływ na poziom wody w zalewach i ujściach rzek może być bardzo wyraźny.

W przeciwieństwie do powodzi opadowych, cofka nie wymaga intensywnych opadów deszczu. Nawet przy niewielkich sumach opadowych poziom rzeki może gwałtownie wzrosnąć, jeśli odpływ wody do zbiornika końcowego zostanie zablokowany przez wiatr i podwyższony stan wody.

Dlaczego Elbląg jest szczególnie narażony?

Elbląg leży na obszarze Żuław Wiślanych, czyli terenie nisko położonym, miejscami znajdującym się zaledwie nieco powyżej poziomu morza. Rzeka Elbląg ma krótki bieg i bezpośrednie połączenie z Zalewem Wiślanym, co sprawia, że bardzo szybko reaguje na zmiany poziomu wody i warunki wietrzne.

To właśnie dlatego w regionie tym zagrożenie powodziowe często ma charakter sztormowo-wiatrowy, a nie opadowy. Wystarczy niekorzystne ustawienie wiatru, by w krótkim czasie doszło do przekroczenia stanów ostrzegawczych.

Cofka – zjawisko sezonowe, ale groźne

Choć cofka najczęściej występuje jesienią i zimą, kiedy nad Bałtykiem dominują dynamiczne układy niżowe, nie jest zjawiskiem wyjątkowym. Jej przebieg bywa jednak bardzo szybki, co wymaga sprawnej reakcji służb i stałego monitoringu hydrologicznego.

Przypadek Elbląga pokazuje, że warunki meteorologiczne mogą mieć bezpośredni i natychmiastowy wpływ na bezpieczeństwo hydrologiczne, nawet bez intensywnych opadów. To klasyczny przykład tego, jak pogoda i hydrologia są ze sobą ściśle powiązane.