Raport Copernicus: oceany coraz cieplejsze, coraz gwałtowniejsza pogoda

Globalne oceany przechodzą bezprecedensowe zmiany – ostrzegają naukowcy w najnowszym Copernicus Ocean State Report 9. Zmiany te coraz mocniej wpływają nie tylko na klimat i morskie ekosystemy, ale także na gospodarkę i życie milionów ludzi na świecie.

Rekordowe ocieplenie wód

Według raportu przygotowanego przez Copernicus Marine Service i Mercator Ocean International, średnia temperatura powierzchni oceanów wiosną 2024 roku osiągnęła rekordowe 21°C – najwięcej w historii pomiarów satelitarnych.

Zawartość ciepła w oceanach rośnie w tempie 0,14 W/m² na dekadę, a niektóre regiony – jak północno-wschodni Atlantyk – ocieplają się ponad dwa razy szybciej niż średnia globalna. W tym rejonie temperatura wody wzrasta aż o 0,27°C na dekadę.

Wzrost temperatur oznacza także podnoszenie się poziomu mórz – zarówno wskutek topnienia lodu lądowego, jak i rozszerzalności cieplnej wody. Od początku XX wieku ocean podniósł się już o 228 milimetrów, a rok 2024 przyniósł kolejny rekord.

Coraz bardziej kwaśne morza

Oprócz ocieplenia, oceany stają się też coraz bardziej zakwaszone. Rosnąca koncentracja dwutlenku węgla w atmosferze powoduje, że coraz więcej tego gazu rozpuszcza się w wodzie, tworząc kwas węglowy. Z raportu wynika, że ponad 10% obszarów o wyjątkowej bioróżnorodności zakwasza się szybciej niż globalna średnia, co stanowi poważne zagrożenie dla koralowców, skorupiaków i innych organizmów morskich budujących swoje szkielety z węglanu wapnia.

Fale upałów na oceanach – nowy wymiar ekstremów

Kolejnym alarmującym zjawiskiem są morskie fale upałów, czyli okresy wyjątkowo wysokiej temperatury wody. W 2023 roku tropikalny północny Atlantyk doświadczył rekordowej fali gorąca – pod względem intensywności, długości trwania i zasięgu. W ciągu roku ponad 99% tego regionu było dotknięte ekstremalnie ciepłymi warunkami, a w niektórych miejscach trwały one ponad 300 dni. W regionie Morza Śródziemnego fala gorąca w latach 2022–2023 podniosła temperaturę wody nawet o 4,3°C powyżej normy, co mocno uderzyło w lokalne rybołówstwo i akwakultury.

Jak ocieplenie oceanów wpływa na pogodę?

Zmiany temperatury oceanów mają bezpośredni wpływ na pogodę na całym świecie – od tropików po Arktykę. Ocean działa jak gigantyczny magazyn energii: im cieplejsza woda, tym więcej pary wodnej trafia do atmosfery. To prowadzi do częstszych i silniejszych burz, huraganów oraz intensywniejszych opadów.

W rejonie północnego Atlantyku cieplejsze wody mogą zaburzać cyrkulację prądów morskich i atmosferycznych, wpływając także na pogodę w Europie.
Niektóre analizy wskazują, że rekordowe ocieplenie oceanu w 2023 i 2024 roku mogło przyczynić się do większej liczby gwałtownych burz nad Europą Zachodnią oraz nietypowych wzorców pogodowych, takich jak długotrwałe fale upałów i okresy suszy przeplatane nawalnymi deszczami.

Oceany wpływają również na zjawiska globalne, takie jak El Niño i La Niña, które kształtują pogodę na różnych kontynentach. Ocieplenie wód tropikalnych zwiększa prawdopodobieństwo występowania El Niño, co prowadzi m.in. do upałów i suszy w Afryce czy Ameryce Południowej, a z kolei do intensywnych opadów w Azji i Australii.

Społeczne i gospodarcze skutki zmian

Jak podkreślają autorzy raportu, skutki tych procesów odczuwają nie tylko ekosystemy, ale i ludzie. W Europie około 200 milionów osób mieszka w regionach nadmorskich, gdzie rośnie ryzyko powodzi i erozji brzegów. W krajach, w których gospodarka opiera się na turystyce lub rybołówstwie, coraz częstsze ekstremalne zjawiska pogodowe przekładają się bezpośrednio na spadki dochodów i utratę miejsc pracy.

Raport Copernicus Ocean State Report 9 stanowi ważną naukową podstawę dla europejskiej i światowej polityki morskiej. Eksperci nie mają wątpliwości – potrzebne są szybkie i skoordynowane działania, by ograniczyć skutki zmian klimatu dla oceanów i społeczności przybrzeżnych.

„Oceany to serce naszego klimatu. Jeśli one biją coraz słabiej, skutki odczujemy wszyscy” – podsumowują autorzy raportu.

 

Autor: Joanna Wnuk

Źródło: https://marine.copernicus.eu/news/copernicus-ocean-state-report-9-release