Gorąco czy upalnie?

Istnieje wiele powszechnych, choć niejednoznacznych określeń odnoszących się do temperatury powietrza wyższej od 20°C. Najpopularniejsze z nich to: to gorąco, patelnia, skwar, spiekota, upał, żar, czy po prostu ciepło. Często łączą one temperaturę powietrza z innymi jego charakterystykami, np. wilgotnością lub tendencją zmiany pogody – duszno, parno, burzliwie.

Kiedy jest gorąco, a kiedy upalnie?

Dla uporządkowania słownictwa prognoz meteorologicznych przyjęto, że określenie gorąco stosuje się, gdy maksymalna temperatura powietrza przy ziemi (w klatce meteorologicznej 2 m nad podłożem) jest równa lub wyższa od 25°C, lecz niższa od 30°C. Jeśli temperatura ta jest równa lub wyższa od 30°C, oznacza to upał (pogodę upalną).

Dłuższe okresy (co najmniej trzydniowe) z maksymalną temperaturą powietrza powyżej 25°C określa się jako fale gorąca, zaś powyżej 30°C jako okresy upalne lub fale upałów.

Kiedy tworzą się fale upałów

Występowanie upałów w Polsce przypada na okres od czerwca do sierpnia. Najwięcej dni upalnych występuje na Niżu Polskim, najrzadziej na wybrzeżu Bałtyku i na Pomorzu. Należy zwrócić uwagę na to, ze fale upałów występują przy określonej cyrkulacji atmosferycznej. Przeważnie są związane z układami wyżowymi nad całą środkową Europą lub rozległymi ciepłymi wycinkami niżów z ośrodkami nad zachodnią i północną Europą powodującymi napływ powietrza z południa kontynentu europejskiego i Afryki.

Termin temperatura powinno się stosować wyłącznie w liczbie pojedynczej, gdyż jest to element meteorologiczny o ciągłym rozkładzie przestrzennym. Poprawne w tym sensie jest stwierdzenie, że „zakres temperatury wynosi…”, nie zaś „zakres temperatur wynosi…”. W mediach często spotykamy prognozy, że „temperatury w górach i nad morzem będą…”. Niestety, niektórzy współcześni językoznawcy dopuszczają stosowanie obu form jako poprawne.

Zobacz też: Obłoki srebrzyste. Kiedy powstają najbardziej tajemnicze z chmur

Ryszard Klejnowski